Harmonijka ustna należy do jednych z najmniejszych instrumentów muzycznych. I właśnie dzięki swoim niewielkim rozmiarom zawdzięcza tak ogromną popularność. Swoje zastosowanie instrument ten odnajduje zarówno w lekkiej muzyce folklorystycznej jak i w szerokorozumianej muzyce rozrywkowej z jazzem włącznie. Jest świetnym uzupełnieniem muzyki bluesowej czy country i właśnie w tych gatunkach najczęściej możemy ją spotkać. Fenomen tego instrumentu polega w jego rozmiarze, gdyż jest to tak naprawdę jedyny instrument, który zmieści się nam w małej kieszonce. Możemy go mieć zawsze przy sobie zarówno w podróży czy na wakacjach. Ogromna zaletą harmonijki ustnej jest jej przystępność cenowa. Budżetowe modele są dostępne już dosłownie od 20 – 30 złotych. Oczywiście jeżeli na poważnie myślimy o rozpoczęciu nauki gry na harmonijce ustnej, to warto zainwestować trochę więcej w ten instrument. Nie musimy od razu kupować tych najdroższych modeli, których cena sięga kilkuset złotych, ale już tak mniej więcej od 60 do 150 zł można dopasować sobie naprawdę fajny i przyjemny w brzmieniu instrument.
Jak działa i brzmi harmonijka ustna?
Harmonijka ustna należy do instrumentów z grupy aerofonów. Dźwięk wydobywa się podczas ruchu powietrza w szczelinach, przy których znajdują się metalowe blaszki zwane stroikami. I właśnie tu harmonijka ustna ma wiele wspólnego z akordeonem, który też zaliczany jest do grupy aerofonów. W obydwu przypadkach do wydobycia dźwięku potrzebne jest powietrze, które należy wtłoczyć. W przypadku akordeonu służy nam do tego miech, a w przypadku harmonijki ludzkie płuca. Obydwa te instrumenty mają podobnej budowy stroiki. W akordeonie są one osadzane w głośnicach, a w harmonijce na tzw. grzebieniu. Również i brzmieniowo harmonijka ustna jest bardzo zbliżona do brzmienia akordeonu. Określoną wysokość dźwięku w harmonijce uzyskujemy poprzez wtłoczenie, czyli wdmuchnięcie lub zassanie w odpowiedni kanał powietrza. Bardzo istotnym elementem technicznym gry na harmonijce ustnej jest to, że inny dźwięk na danym kanale uzyskamy wdmuchując powietrze, a inny zasycając.
Jak jest zbudowana harmonijka?
Harmonijka ustna składa się z czterech podstawowych elementów: korpusu zwanego grzebieniem, dwóch blaszek stroikowych, dwóch pokryw oraz mocowań w postaci śrub lub gwoździ. Grzebień najczęściej wykonany jest z drewna lub tworzywa sztucznego, choć zdarzają się również grzebienie wykonane z innego materiału na przykład metalu czy szkła.
Podział harmonijek ustnych
Harmonijki ustne możemy sobie podzielić na dwie podstawowe grupy: diatoniczne i chromatyczne. Jak byśmy mieli te dwie grupy zobrazować na przykładzie klawiatury fortepianu, to harmonijki diatoniczne miałyby tylko białe klawisze, a harmonijki chromatyczne białe i czarne. Dodatkowy podział jaki możemy zastosować to ze względu na tonacje w której możemy na nich grać. Najczęściej spotykanymi i najpowszechniej używanymi harmonijkami są te diatoniczne w tonacji C-dur, ale równie popularne wśród harmonijkarzy są harmonijki w innych tonacjach np.: G, A czy F. Z racji tego, że harmonijki diatoniczne mają swoje spore ograniczenie jeżeli chodzi o zmianę tonacji, dlatego też zawodowi harmonijkarze najczęściej posiadają całe zestawy swoich harmonijek w równych tonacjach. Oczywiście możemy jeszcze zastosować podział naszych harmonijek ze względu na walory brzmieniowe. Inne trendy obowiązują w bluesie, a trochę inne w country czy folku. Do każdego z tych gatunków muzycznych możemy zakupić specjalnie dedykowaną pod kontem brzmienia harmonijkę. Możemy jeszcze spotkać harmonijki oktawowe, tremolowo – wiedeńskie i akompaniujące. Na każdym rodzaju harmonijki gra się trochę odmienną techniką.
Jaka harmonijka na początek?
Zdecydowanie swoją przygodę z harmonijką ustną proponuję rozpocząć od tej podstawowej dziesięciokanałowej diatonicznej w stroju C. Jest to oczywiście tylko sugestia, bo nic nie stoi na przeszkodzie, by zaczynać naukę od harmonijki chromatycznej. Niemniej harmonijka diatoniczna będzie dla nas najłatwiejsza do opanowania, a co za tym idzie już po kilku próbach będziemy wstanie proste melodie wygrywać. Na inne odmiany harmonijek przyjedzie jeszcze czas.
Podsumowanie
Niewątpliwie harmonijka ustna jest bardzo ciekawym pod względem brzmienia instrumentem. Odnajduje się w wielu gatunkach muzycznych, a nauka na niej nie jest taka trudna. Do tego niewielki rozmiar i przystępna cena jest tym czynnikiem, że każdy kto ma chęci i jakiekolwiek predyspozycje muzyczne może na tym instrumencie rozpocząć naukę.